Trening zastępowania agresji z treningiem umiejętności społecznych

Termin realizacji zajęć

Tematyka zajęć

Prowadząc

 Spotkanie 1

20-21.01.2024

Sobota: 20 stycznia

9.00 – 17.30 w tym 30 minut przerwy

Niedziela: 21 stycznia

9.00 – 16.30 w tym 30 minut przerwy

Spotkanie 2

10-11.02.2024

Sobota: 10 lutego

9.00 – 17.30 w tym 30 minut przerwy

Niedziela: 11 lutego

9.00 – 16.30 w tym 30 minut przerwy

Trening zastępowania agresji z treningiem kompetencji społecznych

Mgr Grażyna Hennel

Mgr Dominik Lubecki

Wiedza

Symbol efektu:

Treść efektu:

KD-W1

Uczestnik/czka ma podstawową wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, ich prawidłowości i zakłóceń, odnosi ją do wybranych obszarów działalności pedagogicznej

KD-W2

Uczestnik/czka posiada wiedzę na temat projektowania ścieżki własnego rozwoju w obszarze TZA i TUS

Umiejętności

Symbol efektu:

Treść efektu:

KD-U1

Uczestnik/czka potrafi wykorzystywać podstawowa wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz praktyki dla analizowania i interpretowania wybranych problemów pedagogicznych, a także motywów i wzorów ludzkich zachowań.

KD-U2

Uczestnik/czka potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami teoretycznymi w celu analizowania motywów i wzorów ludzkich zachowań oraz wzbudzania motywacji u innych

KD-U3

Uczestnik/czka potrafi dokonać analizy własnych działań i dokonać modyfikacji w przyszłym działaniu.

Kompetencje społeczne:

Symbol efektu:

Treść efektu:

KD-K1

Uczestnik/czka odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania pedagogiczne obszarze profilaktyki zaburzeń zachowania i agresji.

KD-K2

Uczestnik/czka jest gotów/a do dostrzegania i formułowania problemów moralnych i dylematów etycznych związanych z działalnością wychowawczą, poszukuje optymalnych rozwiązań, postępuje zgodnie z zasadami etyki

KD-K3

Uczestnik/czka jest przygotowany/a do aktywnego uczestnictwa w grupach, organizacjach i instytucjach realizujących działania pedagogiczne w tym o obszarze przeciwdziałania agresji i zdolny do porozumiewania się z osobami niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie.

Tematyka kursu (zagadnienia realizowane w trakcie kursu)

Opracowany przez dr Arnolda Goldsteina Trening Zastępowania Agresji, stosowany w wielu krajach, jest programem terapeutycznym mającym zapobiegać zachowaniom agresywnym. Wdraża się go także jako program interwencyjny, ukierunkowany na zmianę zachowania osób agresywnych. Trening stworzono z myślą o pracy z młodzieżą z placówek poprawczych, a później przystosowano do potrzeb szerokiej grupy odbiorców, dzięki czemu można go realizować w różnych instytucjach oświaty (przedszkolach, szkołach podstawowych i średnich), placówkach opiekuńczo-wychowawczych czy organizacjach i stowarzyszeniach o charakterze wychowawczym.

Trening umiejętności społecznych (skillstreaming), to najwcześniej i najbardziej szczegółowo opracowany przez Goldsteina moduł TZA. Obejmuje on 50 umiejętności, które twórca  uznał za potrzebne do sprawnego funkcjonowania w życiu. Umiejętności te podzielono na sześć grup:

• wstępne umiejętności społeczne;

• zaawansowane umiejętności społeczne;

• umiejętności emocjonalne;

• umiejętności alternatywne wobec agresji;

• umiejętności kontroli stresu;

• umiejętności planowania.

Metody wykorzystywane w omawianym module to przede wszystkim techniki behawioralne oparte na modelowaniu prawidłowego zachowania przez prowadzących oraz ćwiczenie umiejętności przez odgrywanie ról w specjalnie zaaranżowanych scenkach. Scenki bazują na doświadczeniach uczestnika i mają uczyć prawidłowych algorytmów postępowania, zwanych krokami umiejętności Ważnym elementem modułu są też samodzielne ćwiczenie nowej umiejętności w praktyce i dzielenie się doświadczeniami z prób jej zastosowania. Pozwala to na transfer świeżo nabytej umiejętności, czyli przeniesienie i generalizację nowego sposobu reagowania ze środowiska grupy treningowej na środowisko, w którym osoba trenująca funkcjonuje na co dzień. (10 godzin)

Trening kontroli złości to drugi  moduł pomagający uczestnikom zrozumieć, czego nie należy robić i co można robić w obliczu prowokacji lub w sytuacji wywołującej złość. Na podstawie przedstawianych zdarzeń z własnego życia uczestnicy uczą się behawioralnego analizowania sytuacji pod kątem identyfikowania czynników zewnętrznych wyzwalających złość, identyfikowania własnego agresywnego zachowania i potencjalnych konsekwencji. Ten moduł służy także nauce rozpoznawania reakcji fizjologicznych, doznań płynących z ciała, które pozwalają na zidentyfikowanie złości. W trakcie zajęć uczestnicy zaznajamiają się z podstawowymi technikami zwanymi  reduktorami (głębokim oddychaniem, przyjemnymi wyobrażeniami i innymi), uczą się dostrzegania myśli automatycznych związanych ze złością, dyskusji z nimi i tworzenia monitów, czyli myśli alternatywnych („Dam radę”, „Nie dam się sprowokować”). W pracy ze złością wykorzystuje się też procedury modelowania, odgrywania ról i praktykowania nowej umiejętności w życiu codziennym. Trenujący ćwiczą monitorowanie własnych postępów w opanowywaniu złości oraz nagradzanie samych siebie przez przyjemne aktywności czy generowanie nagradzających myśli automatycznych („Poradziłem sobie”, „Jestem super”).

Ważnym elementem modułu jest nauka identyfikacji błędów poznawczych, przez które dana osoba – ze względu na błędną interpretację sytuacji – szybciej reaguje gniewem.

Zawężenie treningu do  się do umiejętności społecznych zorientowanych na rozpoznawania emocji oraz ich wyrażania, poszerza  krąg odbiorców o dzieci z zaburzeniami rozwojowymi i psychicznymi, np. pacjentów z epizodem depresji, ADHD, fobią społeczną, zaburzeniami zachowania i opozycyjno-buntowniczymi czy zespołem Aspergera. (10 godzin)

Trening wnioskowania moralnego to najpóźniej opracowany moduł, znacznie zwiększający skuteczność TZA. Polega na grupowej dyskusji o różnych problemach moralnych (dylematach) – uczestnicy starają się wypracować propozycje. Wnioskowanie moralne pozwala na reinterpretację sytuacji, dzięki czemu uczy uwzględniania praw i potrzeb innych osób, co może w konsekwencji zwiększać poczucie sprawiedliwości i rozwijać wrażliwość moralną. Interwencje pozwalają uczestnikom zrozumieć własne decyzje w kontekście wyznawanych wartości i osiągnąć wyższe stadium rozwoju moralnego (według Kohlberga), a tym samym przeciwdziałają opóźnieniu dojrzałości moralnej oraz dostarczają motywacji do stosowania pozostałych składowych programu: umiejętności społecznych i kontroli złości.

Ważnymi elementami  zajęć są zabawa i współpraca,  co znacząco wpływa na uczenie się umiejętności społecznych.

TZA jest prostą, lecz skuteczną techniką, której uczestnicy mogą się nauczyć i stosować ją w sytuacjach powodujących stres lub złość. Projekt jest  użyteczny i pomocny dla osób, którym brakuje umiejętności prospołecznych, którzy mają trudności z powstrzymaniem uczucia złości i nie potrafią spojrzeć na własny świat z  właściwej perspektywy (metapoziomu). Proponowane  techniki interwencyjne są łatwo przyswajalne dla osób pracujących bezpośrednio z uczestnikami o niskich kompetencjach poznawczo- edukacyjnych.

Program zastępowania agresji (ART) nie jest  „magicznym zaklęciem”, nie stawia również celu wyleczenia osób z agresji i przemocy. Jest to jednak kompleksowy zestaw strategii, które mogą być używane do zredukowania agresji i przemocy i w ten sposób mieć wpływ na zachowania antyspołeczne. Jest dostosowaną i jednocześnie konkretną, interwencją poznawczo – behawioralną, łatwą do opanowania drogą ustrukturowanego, celowego treningu. Dostosowanie polega na  zaspokajaniu określonych potrzeb uczestników treningu, dążeniu do osiągnięcia  finalnych  celów uczestnika, czyli redukcji agresji i przemocy.

Twórca TZA zalecał przed realizacją programu przyjęcie podstawowych założeń wynikających z czterech istotnych elementów:

1. Jaka jest grupa docelowa?

2. Kim jest towarzyszący jej dorosły, wprowadzający program?

3. Jakie są interwencje?

4. Jakie są cele końcowe?

Gwarantem powodzenia TZA, osiągnięcia celów, jest dorosła i odpowiedzialna osoba, która wprowadzi program do określonego środowiska i zapewni, że w ramach programu wykonane zostaną  założone zadania treningowe.

TZA został także zaprojektowany jako program zróżnicowany. który może wchodzić w skład szeregu programów z dobrze zdefiniowanymi celami i zakresem, który staje się częścią continuum programów jak najlepiej spełniających potrzeby uczestników. (10 godzin)